Nét độc đáo riêng biệt của đua thuyền Tứ Linh ở Lý Sơn và Tịnh Long

Lễ hội đua thuyền truyền thống ở đảo Lý Sơn có những nét tương đồng nhưng đồng thời cũng có những nét dị biệt so với lễ hội đua thuyền ở Tịnh Long. Lễ hội đua thuyền ở Lý Sơn có thể xuất hiện sau lễ hội người Tịnh Long, cũng không thể thu hút nhiều người ở vùng khác đến như Tịnh Long, vì Lý Sơn là một đảo nhỏ, cách đất liền 25 km, nhưng chắc chắn việc đua thuyền ở đây có quy mô và qui củ hơn nhiều. Lễ hội được tổ chức từ ngày mồng 4 đến ngày mồng 8 tháng giêng âm lịch hàng năm, ngoài ra vào rằm tháng Bảy, cúng tế các vị tiền hiền, người ta cũng tổ chức đua thuyền.

 Lễ hội đua thuyền Tứ Linh đầu Xuân là lễ hội lớn nhất trong năm của dân trên đảo Lý Sơn, thể hiện nét sinh hoạt độc đáo của cư dân vùng biển và cũng là dịp để những chàng trai là những ngư dân trẻ trên đảo rèn luyện, thi thố tài năng điều khiển ghe thuyền trên biển. 

Tịnh Long nằm ở tạ ngạn sông Trà Khúc, nằm sát cửa Đại Cỗ Lũy xưa vốn là một thương cảng chính khá sầm uất của tỉnh Quảng Ngãi. Vì vậy, bên cạnh nghề nông với ruộng vườn xanh tốt, cư dân Tịnh Long còn làm trên sông, trên biển. Đó là lý do sinh ra hội đua thuyền có nhiều thế kỹ trước. Hàng năm, cứ vào mồng bốn, mồng năm tháng Giêng Âm lịch, người dân địa phương cũng như dân ở nhiều xã khác kéo về Tịnh Long, đứng chật trên bờ sông mát rượi bóng cây cổ vũ náo nhiệt cho hội đua thuyền. Thế nhưng việc chuẩn bị cho cuộc đua đã được tiến hành từ vài mươi ngày trước. Từ khoảng giữa tháng Chạp, trong khi đang bận rộn chuẩn bị đón Tết Nguyên Đán, người Tịnh Long đồng thời cũng sửa soạn quyên góp tiền bạc, chọn vận động viên và tập dượt để chuẩn bị cho lễ hội đua thuyền đầu Xuân. Tịnh Long có 4 thôn (An Lộc, An Đạo, Gia Hoà, Tăng Long), mỗi thôn hình thành một đội đua gồm trai tráng ở cỡ tuổi 18-35, mỗi đội đua có 22 đà công, thuỷ thủ, được nuôi ăn tập và phải chấp hành đúng nội quy cũng như những điều cấm kỵ khác.

Xem thêm: Đặc sắc đua thuyền Tứ Linh ở Lý Sơn

Lý Sơn có tất cả 8 thuyền đua (thuyền dài khoảng 8m, mang tên 4 con vật trong tứ linh (Long, Ly/Lân, Quy, Phụng), được trang trí, chạm trổ hết sức công phu. Mỗi thuyền đua thường có 15 người, đều là nam giới, trong đó có 1 tổng lái, 1 tổng thương, 1 tổng mũi, và 12 tay chèo. Ở An Hải, tất cả thuyền đua đều thuộc của xóm, như xóm Đông có thuyền Rồng, xóm Tây có thuyền Phụng, xóm Trung Yên có thuyền Quy, xóm Trung Hòa có thuyền Lân (còn gọi là Liên). Ở An Vĩnh, tất cả các thuyền đua đều thuộc các lân, như lân An Hòa có thuyền Rồng, lân Tân Thành có thuyền Phụng, lân Vĩnh Lợi có thuyền Quy, lân Vĩnh Hòa có thuyền Lân. Mỗi thuyền đua đều được cất giữ tại các dinh miếu của xóm, của lân, chỉ đến ngày tổ chức hội đua thuyền mới làm lễ tại dinh, miếu để đưa thuyền hạ thủy. Trước khi tham dự hội đua thuyền, các tộc họ trong lân, xóm đều đến tế cáo thần linh và các bậc tiền hiền tại các dinh, miếu và đình làng. Tất cả ban tế tự, ban nhạc lễ đều ăn mặc theo lễ phục truyền thống. Trong những năm gần đây, lễ hội đua thuyền có sức thu hút lớn đối với du khách cả nước đến xem và tìm hiểu. Theo số liệu của UBND huyện Lý Sơn, chỉ trong vài ngày diễn ra đua thuyền, có đến hơn chục ngàn lượt du khách đến với quê hương Hải đội Hoàng Sa kiêm quản Bắc Hải.

Việt Nam là xứ sở nhiều lễ hội, nhất là những tháng đầu năm Âm lịch. Trong lễ hội thường có nhiều trò chơi, môn thi đua từng đội hoặc cá nhân. Chính những trò chơi, môn thi này làm cho không khí lễ hội thêm màu sắc và hào hứng tưng bừng. Hầu như mọi vùng miền từ Nam chí Bắc, hình thức và không khí lễ hội không khác nhau mấy. Đây là dịp thể hiện sự khoẻ mạnh, dũng cảm của những ngư dân làng chài, để mọi người cùng reo hò, cổ vũ cho đội thuyền mình yêu thích. Không gian của một vùng sông nước rộn ràng, sôi động hẳn. 

Lễ hội đua thuyền Tứ Linh đầu Xuân là lễ hội lớn nhất trong năm của dân trên đảo Lý Sơn, thể hiện nét sinh hoạt độc đáo của cư dân vùng biển và cũng là dịp để những chàng trai là những ngư dân trẻ trên đảo rèn luyện, thi thố tài năng điều khiển ghe thuyền trên biển. 

Lễ hội đua thuyền Lý Sơn không chỉ là một trò diễn vui chơi giải trí, mà còn để tưởng nhớ đến các vị tiền hiền buổi đầu khai khẩn và cầu mong cho quốc thái dân an, người an vật thịnh. Dù ở Lý Sơn hay Tịnh Long thì nó vẫn mang nét giống nhau cơ bản của lễ hội này. Tuy nhiên ở mỗi nơi vẫn tạo một nét riêng biệt độc đáo.